Khiếu nại và khiếu kiện hành chính là hai khái niệm phổ biến trong hệ thống pháp lý, giúp công dân bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình khi bị ảnh hưởng bởi hành vi của cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn mơ hồ về sự khác biệt giữa chúng. Bài viết này Công ty Luật Cao Nguyên sẽ làm rõ sự khác biệt giữa khiếu nại và khiếu kiện hành chính, đồng thời cung cấp những thông tin quan trọng liên quan đến các thủ tục và quyền lợi của người dân trong các tình huống này.
Khiếu nại là gì?
Khiếu nại là quyền của công dân hoặc tổ chức khi quyền lợi hợp pháp của họ bị xâm phạm hoặc ảnh hưởng bởi hành vi hành chính của cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền trong phạm vi quản lý hành chính. Khi có hành vi hành chính sai trái hoặc không công bằng, công dân có quyền khiếu nại để yêu cầu sửa chữa, điều chỉnh quyết định hoặc hành vi đó.
Thủ tục khiếu nại
Thủ tục khiếu nại được quy định trong Luật Khiếu nại năm 2011 và các văn bản hướng dẫn thi hành, nhưng hiện nay có một số sửa đổi và cập nhật mới liên quan đến quy trình giải quyết khiếu nại, đặc biệt là các quy định về thời gian giải quyết khiếu nại.
Quy trình
Người khiếu nại gửi đơn khiếu nại đến cơ quan, tổ chức đã ra quyết định hành chính mà họ không đồng ý. Cơ quan này phải xem xét và giải quyết khiếu nại trong thời gian quy định. Cụ thể:
- Đối với các khiếu nại thông thường, thời gian giải quyết là 30 ngày.
- Với những vụ việc phức tạp, thời gian giải quyết có thể kéo dài lên 45 ngày.
- Trường hợp khiếu nại cần thêm thời gian, cơ quan hành chính phải thông báo lý do và thời gian gia hạn.
Cấp giải quyết
Nếu người khiếu nại không đồng ý với kết quả giải quyết ban đầu, họ có thể tiếp tục khiếu nại lên cơ quan cấp trên của cơ quan đã ra quyết định hành chính hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định đó.
Lưu ý mới nhất
Trong năm 2025, các cơ quan hành chính được yêu cầu tiếp nhận khiếu nại trực tuyến để giảm bớt thủ tục hành chính rườm rà và tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi thực hiện quyền khiếu nại.
Xem thêm: Dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên nghiệp, uy tín – Đồng hành cùng bạn trên con đường pháp lý
Khiếu kiện hành chính là gì?
Khiếu kiện hành chính là hành vi khởi kiện tại tòa án hành chính để yêu cầu tòa án xem xét tính hợp pháp của các quyết định hành chính của cơ quan nhà nước. Khi khiếu nại không giải quyết được hoặc không có kết quả thỏa đáng, người dân có quyền khởi kiện hành chính nhằm yêu cầu tòa án bảo vệ quyền lợi của mình.
Thủ tục khiếu kiện hành chính
Thủ tục khiếu kiện hành chính phải được thực hiện tại các tòa án hành chính, không phải tại cơ quan hành chính. Quy trình khiếu kiện hành chính hiện nay được điều chỉnh theo Luật Tố tụng hành chính 2015 và các sửa đổi, bổ sung trong năm 2025.
- Quy trình khởi kiện: Người khởi kiện phải nộp đơn khởi kiện hành chính tại tòa án hành chính có thẩm quyền. Tòa án sẽ tiến hành thụ lý và xét xử vụ kiện trong thời gian quy định. Tuy nhiên, thời gian xét xử có thể kéo dài từ 4 đến 6 tháng, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của vụ kiện.
- Lưu ý: Trong năm 2025, các quy định về giải quyết tranh chấp hành chính có sự thay đổi đáng kể nhằm rút ngắn thời gian giải quyết và giảm bớt thủ tục pháp lý. Các tòa án hành chính sẽ chủ động hơn trong việc tiếp nhận hồ sơ trực tuyến và giải quyết tranh chấp hành chính nhanh chóng.
- Thẩm quyền tòa án: Tòa án hành chính sẽ xem xét các quyết định hành chính mà người khởi kiện cho là trái pháp luật và yêu cầu các cơ quan nhà nước thực hiện lại đúng quy định pháp luật. Tòa án có quyền hủy bỏ quyết định hành chính nếu xét thấy quyết định đó không hợp pháp.
So sánh giữa khiếu nại và khiếu kiện hành chính
Dưới đây là bảng so sánh giữa khiếu nại và khiếu kiện hành chính, giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa hai thủ tục này.
| Tiêu chí | Khiếu nại | Khiếu kiện hành chính |
| 1. Khái niệm | Yêu cầu cơ quan hành chính điều chỉnh quyết định sai phạm. | Yêu cầu tòa án xét xử về tính hợp pháp của quyết định hành chính. |
| 2. Cơ quan giải quyết | Cơ quan hành chính cấp dưới hoặc cấp trên. | Tòa án hành chính có thẩm quyền. |
| 3. Quy trình | Gửi đơn khiếu nại đến cơ quan hành chính. | Gửi đơn khởi kiện tại tòa án hành chính. |
| 4. Thời gian giải quyết | 30 ngày (thông thường) hoặc 45 ngày (phức tạp). | 4-6 tháng, tùy theo mức độ phức tạp. |
| 5. Đối tượng giải quyết | Các hành vi hành chính sai phạm của cơ quan nhà nước. | Các quyết định hành chính của cơ quan nhà nước. |
| 6. Quyền lợi của công dân | Công dân yêu cầu điều chỉnh hành vi hành chính sai phạm. | Công dân yêu cầu bảo vệ quyền lợi tại tòa án. |
| 7. Cơ quan thụ lý | Cơ quan hành chính đã ra quyết định sai phạm. | Tòa án hành chính có thẩm quyền. |
| 8. Khả năng phán quyết | Cơ quan hành chính ra quyết định giải quyết khiếu nại. | Tòa án đưa ra phán quyết về tính hợp pháp của quyết định. |
| 9. Thủ tục pháp lý | Thủ tục đơn giản, không yêu cầu phức tạp. | Thủ tục tố tụng hành chính phức tạp, có sự tham gia của tòa án. |
| 10. Kháng cáo | Có thể khiếu nại lên cấp trên hoặc yêu cầu xem xét lại. | Có thể kháng cáo bản án của tòa án nếu không đồng ý. |
| 11. Tính chất | Không phải là một vụ kiện tụng, là hành động yêu cầu chỉnh sửa. | Là một vụ kiện tụng chính thức tại tòa án. |
| 12. Lý do khiếu nại/kiện | Quyết định hành chính gây ảnh hưởng không công bằng đến quyền lợi. | Quyết định hành chính bị cho là trái pháp luật, cần bảo vệ quyền lợi. |
| 13. Quyền lợi sau khi giải quyết | Cơ quan hành chính điều chỉnh quyết định hoặc giải quyết theo yêu cầu. | Tòa án đưa ra phán quyết buộc cơ quan hành chính thực hiện đúng pháp luật. |
Khi nào nên khiếu nại, khi nào nên khiếu kiện hành chính?
Việc lựa chọn khiếu nại hay khiếu kiện hành chính phụ thuộc vào tình huống cụ thể của mỗi vụ việc. Dưới đây là một số gợi ý:
- Khiếu nại: Nếu bạn không đồng ý với một quyết định hành chính mà không quá nghiêm trọng hoặc không có ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của mình, bạn nên bắt đầu bằng việc khiếu nại tại cơ quan hành chính. Khiếu nại giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng mà không cần phải tốn thời gian và chi phí của một vụ kiện.
- Khiếu kiện hành chính: Nếu việc khiếu nại không mang lại kết quả thỏa đáng hoặc nếu bạn muốn yêu cầu tòa án có phán quyết về quyết định hành chính, bạn có thể tiến hành khiếu kiện hành chính. Khiếu kiện hành chính có thể là phương án tốt khi quyền lợi của bạn bị xâm phạm một cách nghiêm trọng và bạn cần sự can thiệp của tòa án.
Xem thêm: Quy trình giải quyết tranh chấp đất đai có sổ đỏ ra sao để nhận được phần thắng
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa khiếu nại và khiếu kiện hành chính sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn khi đối mặt với các tranh chấp hành chính. Việc lựa chọn đúng phương thức giải quyết giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn. Nếu gặp khó khăn trong quá trình khiếu nại hoặc khiếu kiện hành chính, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia pháp lý để đảm bảo quyền lợi của mình.
